Економија
КОНЦЕПТИ: Големите економии и ефектот на прелевање
Економија и бизнис | печатено издание | 01 март 2024г.
Големите економии играат клучна улога во сложената мрежа на меѓународните финансии. Овие економии се карактеризираат со нивната стабилност, силни финансиски системи и политичка доверливост, што ги прави привлечни за инвеститорите кои бараат засолниште во време на економска несигурност. Приливот на капитал во безбедни економии може да има значителни прелевачки ефекти врз другите нации и глобалната економија. Од друга страна, ефектот на прелевање се однесува на влијанието што навидум неповрзаните настани во една нација може да го имаат врз економиите на другите нации. Иако има позитивни прелевачки ефекти, терминот најчесто се применува на негативното влијание што го има еден домашен настан врз другите делови на светот како што се: земјотрес, берзанска криза или друг макро настан. Ефектите на прелевање се еден вид мрежен ефект кој се зголеми откако глобализацијата на трговијата и на берзите ги продлабочија финансиските врски меѓу економиите.
Концептот на прелевање во контекст на големите економии се однесува на преносот на економските или финансиските влијанија од овие економии во други земји или региони. Притоа клучни се 2 сегмента каде што прелевачките ефекти генерирани од тековите на капиталот во големите економии доминираат:
- Aпрецијација на валутата
Кога инвеститорите се насочуваат кон валутите на големите економии, тие ја зголемуваат побарувачката за овие валути, предизвикувајќи нивната вредност да се зголеми. Оваа апрецијација на валутата може да има неколку забележителни прелевачки ефекти, пред сè водејќи до депрецијација на валутите во земјите од кои бегаат инвеститорите. Ова може негативно да влијае на овие нации на повеќе начини. Послабата валута може да го направи извозот поскап за странските купувачи, потенцијално да им наштети на извозно ориентираните индустрии и на трговските биланси. Како што валутата во големите економии зајакнува, тоа може да доведе до сериозни тешкотии за домашните бизниси. Посилната валута може да ја намали конкурентноста на извозот на една земја, што ќе влијае на индустриите што се потпираат на продажба од странство.
- Каматни стапки
Приливот на капитал во големите економии може да изврши надолен притисок врз каматните стапки во тие земји. Овие промени во каматните стапки може да имаат брановиден ефект. Имено, ниските каматни стапки во големите економии може да влијаат на глобалните каматни стапки бидејќи инвеститорите бараат повисоки приноси на други пазари. Земјите со повисоки приноси може да забележат зголемена побарувачка за нивните обврзници. Централните банки во земјите кои се соочуваат со прелевачки ефекти можеби ќе треба да ги приспособат своите монетарни политики како одговор. Тие може да интервенираат на девизните пазари за да ја спречат прекумерната апрецијација на валутата или да спроведат контрола на капиталот за да управуваат со протокот на средства.
Тука мора да нагласиме на 2 настана од последнава декада кои го пресликаа во вистинска форма ефектот на прелевање. Првиот настан е наглата побарувачка за швајцарски франци во јануари 2015 година кога Швајцарската народна банка (SNB) неочекувано го отстрани валутното ограничување што го одржуваше швајцарскиот франк (CHF) стабилен во однос на еврото (ЕУР). Со други зборови, Народната банка на Швајцарија изненадувачки реши да ја напушти таканаречената политика на минимална вредност на франкот во однос на еврото од 1,20. Оваа одлука предизвика огромен пораст на вредноста на швајцарскиот франк, кој долго време се сметаше за сигурна валута. Инвеститорите кои бараа засолниште од неизвесноста од кризата во еврозоната се упатија кон швајцарскиот франк, што доведе до нагло поскапување на валутата. Ненадејното и значително зголемување на вредноста на швајцарскиот франк имаше дополнителни ефекти врз швајцарскиот извоз, што го направи поскап и понеконкурентен, и создаде предизвици за швајцарските бизниси. Слично на тоа беше одлуката на Обединетото Кралство да ја напушти Европската Унија, позната како Брегзит во јуни 2016 година, што доведе до значителна несигурност на финансиските пазари. Во овој период, инвеститорите бараа сигурно засолниште, вклучувајќи ги американските трезори, јапонскиот јен и златото. Побарувачката за овие безбедни засолништа предизвика пад на приносите на американските државни записи, што влијаеше на глобалните каматни стапки и на девизниот курс на валутата. Британската фунта (GBP) нагло поевтини, влијаејќи на конкурентноста на извозот од Обединетото Кралство, што беше изразен ефект на прелевање.
Со ова се покажува големината на прелевачките ефекти и се илустрира меѓусебната поврзаност на меѓународните финансии. Креаторите на политики и финансиските институции мора внимателно да ја следат оваа динамика за да управуваат и да ги ублажат нарушувањата на глобалната економија. Разбирањето на односот меѓу големите економии и прелевањата е од суштинско значење за обезбедување глобална економска стабилност и издржливост во сè повеќе меѓусебно поврзаниот свет.
E&Б