Економија
Клучни фактори што влијаат на девизниот курс на доларот и на еврото: инфлација, каматни стапки, трговски дефицити и ликвидност
Весна Георгиева Свртинов | Aвторот е продекан за меѓународна соработка и наука Економски факултет Универзитет “Гоце Делчев” - Штип
Економија и бизнис | печатено издание | 5 октомври 2024г.
Во последниве години, девизните курсеви меѓу американскиот долар и еврото беа под влијание на различни фактори вклучувајќи ги: инфлацијата, каматните стапки, трговските дефицити и глобалната ликвидност. Овие економски фактори не само што ја менуваат вредноста на овие валути туку даваат и појасна слика за силата и за стабилноста на двата региона. Во продолжение ќе ги разгледаме овие фактори и како тие влијаеја на девизниот курс САД долар − евро во последниве години.
Инфлација: разликата меѓу САД и еврозоната
Инфлацијата беше клучен двигател на движењата на валутите и во САД и во еврозоната, особено по пандемијата предизвикана од ковид-19. Во Соединетите Американски Држави, инфлацијата достигна нивоа кои не беа забележани со децении, што ги натера Федералните резерви да преземaт решителна акција со агресивно зголемување на каматните стапки. Оваа мерка беше насочена кон контрола на инфлацијата, но истовремено ги направи американските средства попривлечни за глобалните инвеститори, што доведе до зајакнување на доларот.
Спротивно на тоа, Европската централна банка (ЕЦБ) побавно ги зголемуваше каматните стапки како одговор на инфлацијата. Доцнењето во одговорот доведе до тоа еврото да ослабне во однос на доларот, особено во годините по пандемијата. Инвеститорите сметаа дека американските средства нудат подобри реални приноси, што ја зголеми побарувачката за доларот. Меѓутоа, како што ЕЦБ почна поагресивно да ги зголемува каматните стапки во 2023 година, еврото почна да се стабилизира намалувајќи ја разликата меѓу него и доларот и враќајќи дел од својата изгубена вредност.
Каматни стапки: борба за економска стабилност
Каматните стапки се моќна алатка која ја имаат централните банки во управувањето со инфлацијата и стабилизирање на нивните валути. Брзите зголемувања на стапките на Федералните резерви како одговор на инфлацијата ги направија средствата деноминирани во американски долари − како државните обврзници попривлечни за светските инвеститори. Како што инвеститорите се насочуваа кон овие средства поради повисоките приноси, побарувачката за доларот се зголеми, зголемувајќи ја неговата вредност. ЕЦБ, напротив, заостана во зголемувањето на каматните стапките, што предизвика дополнително слабеење на еврото во однос на доларот. Така, во 2022 година, оваа разлика резултираше со паритет меѓу еврото и доларот (1 САД долар = 1 евро), покажувајќи го влијанието на побрзото зголемување на каматните стапки во САД. Но, откако ЕЦБ започна со зголемување на каматните стапки во 2023 година, еврото успеа да врати дел од изгубената вредност, иако доларот останува силен поради постојаната побарувачка за американски средства.
Трговски дефицит: Зошто доларот останува силен и покрај трговската нерамнотежа?
Иако американскиот трговски дефицит е постојан проблем бидејќи САД увезуваат повеќе отколку што извезуваат, што резултира со повеќе долари во странство, според теоријата ова би требало да го ослаби доларот. Сепак, улогата на доларот како светска резервна валута и атрактивноста на американските средства му овозможија да остане силен и покрај трговскиот дефицит.
Спротивно на тоа, еврозоната генерално има трговски суфицит, што вообичаено би требало да ја поддржи вредноста на еврото. Сепак, надворешните шокови, како што се војната во Украина и зголемените цени на енергијата, го оптоварија трговскиот биланс на еврозоната, што доведе до периоди на слабеење на еврото.
Ликвидност и побарувачка за безбедни средства: Зошто доларот доминира за време на кризи?
Во време на глобална несигурност, без разлика дали е предизвикана од финансиски кризи, од геополитички тензии или од пандемии, американскиот долар се смета за најсигурна валута. Ова главно се должи на тоа што државните обврзници на САД се гледаат како едни од најсигурните и најликвидни средства во светот. Во такви ситуации, инвеститорите често се насочуваат кон овие безбедни средства, што ја зголемува побарувачката за доларот и ја зголемува неговата вредност.
Иако еврото се смета за релативно стабилна валута, тоа не ужива ист статус на безбедно засолниште како американскиот долар. Поради тоа, во време на глобални кризи, еврото често слабее во однос на доларот бидејќи инвеститорите се префрлаат кон средства деноминирани во долари.
Зошто средствата на САД се сметаат за побезбедни од средствата на еврозоната?
Постојат неколку причини зошто американските средства се сметаат за побезбедни од оние во еврозоната:
– Американскиот долар е светска резервна валута: Тоа значи дека доларот е главната валута што ја чуваат во своите девизни резерви централните банки во светот, што создава постојана глобална побарувачка за американски средства како што се државните обврзници.
– Економска и политичка стабилност: САД имаат репутација на економска сигурност и стабилен политички систем дури и во време на криза. Ова им влева доверба на инвеститорите во долгорочната безбедност на американските средства.
– Сигурни средства: Американските државни обврзници се сметаат за едни од најсигурните инвестиции во светот. Тие се поддржани од Владата на САД која има долга и доверлива историја на редовно отплаќање на својот долг.
– Висока ликвидност: Американските финансиски пазари се меѓу најликвидните во светот, што им овозможува на инвеститорите лесно да купуваат и да продаваат средства без значително да влијаат на нивните цени.
– Доверлива монетарна политика: Федералните резерви се познати по ефективното управување со монетарната политика, што ја зголемува довербата на инвеститорите во стабилноста на американските средства.
Средствата на еврозоната, иако сè уште се сметани за релативно безбедни, се соочуваат со предизвици поради политичката фрагментација на регионот, ризиците од државниот долг и сложеноста на координирање на монетарните политики меѓу различни земји. Држави како Германија и Франција нудат високо стабилни средства, но целокупната структура на еврозоната создава одредена несигурност во споредба со поунифицираниот систем на САД.
Заклучок: заемната игра на клучните економски фактори врз девизниот курс и вредноста на валутите во САД и во еврозоната
Девизниот курс меѓу американскиот долар и еврото е под влијание на сложената интеракција на инфлацијата, на каматните стапки, на трговските биланси и на глобалните потреби за ликвидност. Во последниве години, јакнењето на доларот беше поттикнато од агресивното зголемување на каматните стапки од страна на Федералните резерви, од зголемената побарувачка за безбедни средства за време на глобалните кризи и од конзистентната глобална побарувачка за американски средства. Еврото, и покрај предизвиците, зајакна откако ЕЦБ ги зголеми каматните стапки за справување со инфлацијата.
Во иднина, рамнотежата меѓу инфлацијата и каматните стапки ќе биде клучна за девизниот курс на доларот и на еврото, што ја прави неопходна за следење од страна на инвеститорите и на креаторите на политиките.